SPEEKSELKLIEREN
De zes klieren die het grootste deel van al het speeksel produceren liggen net buiten de mondholte.
Deze zes zijn verdeeld in drie typen:
- De parotis (of oorspeekselklier) bevindt zich aan beide zijden vlak voor het oor. Binnen deze klier ontspringen verschillende eindtakken van de nervus facialis, die de gelaatsspieren bedienen.
- De submandibulaire speekselklier (of onderkaakspeekselklier) ligt aan beide kanten net onder de kaakrand.
- Naast deze vier is er ook nog een speekselklier die onder de tong gelegen: de sublinguale speekselklier (of ondertongspeekselklier).
Daarnaast bevinden zich vele kleine speekselkliertjes in de mondholte.
AANDOENINGEN VAN DE SPEEKSELKLIEREN
- Infecties
- Viraal: bv bof (momenteel terug epidemisch aanwezig, vnl bij jongeren, studenten…)
- Bacterieel.
- Speekselstenen.
- Functieproblemen: bv te weinig speekselproductie. Bv na bestraling of bij de Ziekte van Sjogren.
- Gezwellen, zowel goedaardige als kwaadaardige
SYMPTOMEN
- Infecties: pijnlijke zwelling van de speekselklier
- Stenen: pijnlijke zwelling, welke toeneemt tijdens de maaltijd
- Tumoren: traag groeiende knobbel in de speekselklier, meestal pijnloos. Soms een eenzijdige verlamming van het gezicht.
DIAGNOSE
Vooraleer er een behandeling kan opgestart worden, dient er eerst een diagnose gesteld te worden, zodat een oplossing ‘op maat’ kan aangeboden worden.
- Onderzoek van de speekselklier en de hals op de raadpleging
- Bloedname
- Beeldvorming: echografie, CTscan en/of NMR
- Eventueel een punctie van een knobbel onder echografisch zicht. De cellen worden dan in het laboratorium onderzocht.
BEHANDELING
Infectieuse ziekten worden meestal met medicatie behandeld: pijnstilling, ontstekingsremmers, soms antibiotica…
Veel drinken en zachte massage van de speekselklier zijn ook zinvol, alsook het eten van zure snoepjes (zodat er speeksel geproduceerd wordt).
Een speeksekliersteen wordt best verwijderd. In de regel gebeurt dit onder een algemene of lokale verdoving. Vaak kan dit langs de mond, soms moet de ganse speekselklier verwijderd worden.
Voor gezwellen wordt , afhankelijk van de ligging en over welke speekselklier het gaat, de ganse of de helft van de speekselklier verwijderd, zodat er een ruime rand ‘gezond weefsel’ mee met het gezwel verwijderd wordt.
Dit geeft het meeste kans op genezing.
Bij de parotis of oorspeekselklier moet de zenuw, die de gelaatspieren bezenuwt (nervus facialis), zorgvuldig worden opgezocht en gespaard. Indien deze tijdens de ingreep geïrriteerd of beschadigd wordt, kunt u na de ingreep last hebben van een verlamming van de aangezichtspijnen. Meestal is dit partieel, en slechts tijdelijk. Zeer zeldzaam kan dit permanent blijven.
Bij sommige tumoren wordt achteraf nog bestraald of kan er chemotherapie gegeven worden.